Kiedy droga do pracy i samo przebywanie dzień za dniem w tym samym otoczeniu sprawia coraz większą trudność. W domu nic nie sprawia nam radości, a wręcz irytuje. Najpierw pojawia się uczucie monotonni, potem przychodzi zobojętnienie, a na koniec niechęć. Warto trzymać rękę na pulsie i reagować zanim do tego dojdzie.
Pracoholizm śmiertelną pułapką
O tym, czym grozi przepracowanie możemy się przekonać zaglądając do Japoni. Statystyki odnośnie karoshi mówią same za siebie. Corocznie około 10 tysięcy osób umiera w tym kraju z przepracowania. Jednak to nie jest jedynie zagrożenie i nawet jeśli spędzamy w pracy przepisowe 8 godzin dziennie to nas też może dopaść niekorzystny syndrom np. wypalenia zawodowego. Może to doprowadzić nawet do samobójstwa.
Idea work-life balance
Przeciwieństwem powyższego odchylenia jest koncepcja powstała w latach 70` i 80` polegająca na znalezieniu równowagi miedzy życiem prywatnym, a zawodowym. Dotyczy to takich aspektów jak:
- zarządzania czasem;
- docenienia w pracy;
- zadowolenie z pracy;
- dbanie o rodzinę;
- dobre samopoczucie;
- dopasowanie swoich czynności do potrzeb.
Wypalenie zawodowe
Przechodząc już do definicji samego zagadnienia warto zaznaczyć jak ono postało. Najpierw został dostrzeżony pewien problem, który widać było w różnych grupach zawodowych związanych z pracą z ludźmi. Czyli wszędzie tam gdzie sytuacje w pracy wywoływały często silne emocje, stres. To zjawisko pojawia się i tworzy stopniowo w człowieku narastając do coraz wyższego poziomu. Objawy wypalenia to przede wszystkim:
- objawy fizyczne jak bóle somatyczne, zmęczenie, wyczerpanie;
- emocjonalne i behawioralne czyli myślenie o pracy na wakacjach;
- rodzinne i społeczne zmniejszone zaangażowanie w życie rodzinne;
- praca przynosi coraz mniej satysfakcji i popada człowiek w rutynę.
Jakie zawody są narażone na wypalenie?
Tak się niefortunnie składa, że najważniejsze w aspekcie funkcjonowania dzisiejszego społeczeństwa zawody są najbardziej narażone na występowanie tego schorzenia. Należą do nich:
- nauczyciele;
- lekarze;
- pielęgniarki;
- kierowcy etatowi;
- osoby stykające się w pracy z dużą grupą ludzi.
Koncepcje powstawania wypalenia zawodowego
Szukając przyczyny takiego stanu rzeczy należy się przyglądnąć nie jednemu czynnikowi, ale kilku. Biorąc dopiero pod uwagę wiele składowych można mówić o podatności, na którą składają się:
- indywidualne cechy osobowości;
- zaistniałe konflikty;
- wyczerpanie emocjonalne;
- struktura i jakość miejsca pracy;
- zawód wymagający dużego osobistego zaangażowania, w tym emocjonalnego.
O skutkach ekstremalnych nadmiaru obowiązków i wypalenia zawodowego pisaliśmy na początku. Teraz warto się przyjrzeć temu jak poradzić sobie z tym osobiście jak i pomóc podległym pracownikom.
Jak przeciwdziałać wypaleniu zawodowemu
Pierwszym i najważniejszym można tak powiedzieć krokiem jest ustalenie, co nam dolega. Dopiero wtedy można podjąć działania. Znając zasadę, że lepiej zapobiegać niż leczyć ustalmy pewne rzeczy w naszym życiu:
- aktywność fizyczna – znajdźmy na nią czas w tygodniu;
- nastawienie – uśmiech zmienia dużo;
- higiena pracy – przerwy dla odpoczynku, zebrania myśli i na jedzenie;
- sen – jego niedomiar jest bardzo uciążliwy;
- czas dla rodziny – kontakt ze swoją rodziną znajomymi daje nam poczucie bezpieczeństwa umacnia naszą pewność siebie, działa na nas stabilizująco;
- spełnienie zawodowe – zmiana podejścia do swojej pracy, docenię od strony pracodawcy;
- nauka asertywności – jeśli inni swoje obowiązki zrzucają należy to zachowanie skorygować;
- pasja – to ważny czynnik, który chroni nas przed popadaniem w obojętność, sprawia nam za każdym razem radość;
- urlop – warto się do niego przygotować aby dobrze wypocząć.
Ciężko walczyć z wypaleniem jeśli nie wiemy, że to to. Do tego w początkowych fazach nasz organizm sygnalizuje dyskomfort. Uciszamy te sygnały przekładając obowiązki nad swoje potrzeby. Warto nad tym popracować i uświadomić sobie w jakim stopniu jest to lenistwo, a w jakim zniechęcenie. Przekładając obowiązki nad potrzeby nie tylko sobie sprawiamy kłopot, ale też i innym.
Źródła:
- Organizacyjne czynniki wypalenia zawodowego, T. Chirkowska-Smolak, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, zeszyt 4 – 2009
- Profilaktyka syndromu wypalenia zawodowego w kształceniu przyszłych nauczycieli, S Koczoń-Zurek
Samobójstwo wśród dentystów. Wpływ stresu, wypalenia zawodowego, zaburzeń lękowych i depresji na wskaźnik samobójstw wśród lekarzy dentystów. Cz. 1, M. Bladowski i in., As Stomatologii nr1/2009
